Atak paniki to intensywna reakcja lękowa, która wiąże się z nagłym uczuciem strachu i silną reakcją fizyczną w odpowiedzi na zwykłe, codzienne sytuacje. Może przybierać różne formy i przybierać różne objawy, dlatego jest trudny do przewidzenia. W leczeniu zaburzeń lękowych pomagają psychoterapia oraz leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. Jak udzielać pierwszej pomocy, gdy okazuje się, że bliska nam osoba nagle zaczyna się dusić i tracić kontakt z rzeczywistością?

Stresujący tryb życia, poważne zmartwienia, niektóre choroby fizyczne, zaburzenia psychiczne, traumatyczne doświadczenia. Reakcją obronną w takich sytuacjach może być atak paniki. Silny, gwałtownie narastający lęk paraliżuje całe ciało i umysł. Pojawia się strach o swoje życie.

Atak paniki

Napady paniki to jeden z wielu powszechnych zaburzeń lękowych. Lekarze szacują, że dotyczą ok. 10 proc. populacji. Mogą to być zarówno osoby przed 20. rokiem życia, jak i w średnim wieku oraz zaawansowanym, częściej kobiety niż mężczyźni.

Pierwsze oznaki pojawiają się nagle poza kontrolą. Atak lęku trwa kilka lub kilkanaście minut, choć czasem może trwać godzinę i dłużej. Jako zaburzenie występujące niespodziewanie, może być odpowiedzią na silny, przewlekły stres czy duże zmiany w życiu. Lekarze nie wykluczają, że skłonność do ulegania atakom paniki jest dziedziczona.

Do ataków może dochodzić kilka razy w miesiącu lub kilka razy w tygodniu. W rzadszych przypadkach kilka, a nawet kilkanaście razy na dobę. Uczucie panicznego lęku powtarzające się napadowo to zaburzenie, które należy leczyć, zwłaszcza gdy istnieje prawdopodobieństwo kolejnego ataku. Odczuwanie panicznego lęku dezorganizuje dobre samopoczucie, uniemożliwiając skuteczne radzenie sobie z sytuacją oraz swoim stanem.

Ataki paniki często utrudniają codzienne funkcjonowanie. Osoby, które doświadczyły pierwszego ataku, mogą skonsultować się z psychiatrą, psychologiem lub psychoterapeutą.

Objawy lęku

U pacjenta nagle pojawia się intensywna i przerażająca fala strachu, np. unieruchamiające subiektywne przekonanie o zagrożeniu śmiercią. Może towarzyszyć jej przyspieszone bicie serca, spłycone oddychanie, duszność, uczucie dławienia, ból lub ucisk w klatce piersiowej, drżenie rąk, pocenie się, przeszywające ciało uczucie gorąca lub zimna, zawroty lub bóle głowy, mrowienie palców, nudności, suchość w ustach, uczucie oszołomienia. Pacjent obawia się utraty kontroli z rzeczywistością i samym sobą. To dla niego istne szaleństwo!

Pojedynczy napad paniki objawia się gwałtownie, a następnie samoistnie przechodzi. Może wystąpić zarówno ze stanu spokoju, jak i zaniepokojenia. Ataki paniki nie zagrażają bezpośrednio życiu, choć zaburzenie z pewnością przyczynia się do pogorszenia jakości życia osoby przeżywającej ataki. Pacjent obawia się o swoje zdrowie, odczuwa lęk przed kolejnym atakiem oraz wstyd, co z czasem może prowadzić do zamykania się w sobie, a nawet prób samobójczych.

Pierwsza pomoc psychiczna

Jeżeli jesteś świadkiem ataku paniki u innej osoby, zachęć ją do świadomego oddychania i oddychaj spokojnie wraz z nią. Przyczyną lęku może być przeświadczenie o niemożności zaczerpnięcia powietrza. W rzeczywistości osoba doświadczająca ataku paniki jest w stanie odzyskać kontrolę nad swoim oddechem. Spokojne i głębokie oddechy połączone z odliczaniem np. do dziesięciu pozwalają skupić uwagę i opanować emocje.

Aby utrzymać kontakt werbalny, połóż jej rękę na swojej klatce piersiowej, by mogła odczuć twój spokojny oddech i dzięki temu uspokoić własny. Możecie wspólnie skupić się na technice głębokiego oddechu. Przemawiaj do niej spokojnym głosem, zapewniając o swojej nieustannej obecności. Że wszystko jest w porządku i będziesz przy niej tak długo, jak to konieczne.

Gdy atak paniki dotyczy ciebie osobiście, spróbuj skoncentrować uwagę na świadomym regularnym oddychaniu nosem i wydychaniu powietrza ustami. Zachowanie właściwego tempa i częstotliwości oddechu jest najlepszą metodą pomocy w ataku paniki. Kontrola oddechu może złagodzić większość objawów lub nawet przerwać atak paniki. Skoncentruj się na jednoczesnym rozluźnianiu jednej grupy mięśni, aby zmniejszyć napięcie.

Wsparcie emocjonalne

Najważniejsza jest spokojna atmosfera, która pozwoli opanować emocje. Wyrażaj zrozumienie, współczucie i wsparcie dla osoby z atakami paniki. Pamiętaj, że są nieprzyjemnym i przerażającym doświadczeniem, dlatego ważne jest okazywanie empatii i stworzenie bezpiecznego środowiska. Unikaj takich określeń, jak „nie histeryzuj” czy „przestań panikować”. Tego rodzaju metody uspokajania mogą jeszcze bardziej nasilać stany lękowe.

Staraj się unikać krytyki czy osądzania osoby z atakami paniki. Zachęcaj ją, aby mówiła o swoich doświadczeniach i uczuciach, zaangażuj w rozmowę na temat, który ją interesuje. Warto odwrócić jej uwagę osoby, np. zadając pytania niezwiązane z atakiem. Chodzi o odruch współczucia, przerywanie natłoku myśli i poczucia oderwania od rzeczywistości, których celem jest redukcja stresu.

Sporadycznie napady paniki są na tyle poważne, że prowadzą do duszności lub utraty przytomności. W takiej sytuacji trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie. Nawet pojedynczy atak lęku panicznego świadczy o poważnym zachwianiu równowagi psychicznej, dlatego nie wolno lekceważyć jego wystąpienia i jak najszybciej udać się do specjalisty, aby dobrać odpowiednie leczenie.

W zależności od nasilenia objawów lekarz może włączyć farmakoterapie do leczenia jako formę wspierającą psychoterapię.