Gdy zagrożone jest czyjeś życie, każda minuta jest ważna. To dlatego kluczowe jest podjęcie pierwszej pomocy przedmedycznej. Jej zasady powinien znać każdy, gdyż w Polsce istnieje obowiązek niezwłocznego udzielenia pierwszej pomocy przez świadków zdarzenia. Podejmując czynności na miejscu, zwiększasz szansę osoby poszkodowanej na przeżycie. Jakie stosować środki ochrony osobistej, aby uniknąć nieprzewidzianych sytuacji podczas udzielania pierwszej pomocy?

Pierwsza pomoc przedmedyczna to wszystkie czynności, których celem jest podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych osoby poszkodowanej do chwili przybycia zespołu ratownictwa medycznego. Ich zakres zależy przede wszystkim od okoliczności, stanu poszkodowanego, a pośrednio także naszych umiejętności oraz obecności osób, które mogą uczestniczyć w udzielaniu pomocy razem z nami.

Udzielanie pierwszej pomocy jest obowiązkiem wynikającym z prawa. Polska jest krajem, w którym karane jest świadome nieudzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu. Dlatego jeśli jesteś świadkiem wypadku samochodowego, nie obawiaj się udzielania pomocy. Nie należy prosić o pomoc kogokolwiek, ale skierować prośbę, wskazując konkretną osobę i przydzielić jej zadanie. Pamiętaj jednak o zapewnieniu sobie bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia.

Sprzęt ochronny

„Nasze własne bezpieczeństwo to priorytet” – to jedna z najważniejszych zasad obowiązujących w ratownictwie. Oznacza to m.in. konieczność posiadania środków ochrony osobistej przez osoby udzielające pierwszej pomocy czy medycznych czynności ratunkowych. To zwiększa bezpieczeństwo ratownika, ale także większa jest ochrona pacjenta. Tylko bezpieczny ratownik może w pełni oddać się udzielaniu pierwszej pomocy.

Środki ochrony osobistej dla osób udzielających pierwszej pomocy to przede wszystkim jednorazowe rękawiczki należące do kategorii II lub III ŚOI, maseczki ochronne z filtrem FFP2 lub FFP3 lub ich równowartości oraz okulary ochronne. Wystarczającej osłony nie stanowią przyłbice, które powinny być używane w połączeniu z półmaską na twarz, a nie jako jej zastępstwo.

Rękawiczki jednorazowe

Środki ochrony indywidualnej są elementarnym wyposażeniem zespołów ratownictwa medycznego, ale stosować je powinny również osoby prywatne udzielające pierwszej pomocy. Pozwalają zminimalizować ryzyko zakażeń przez kontakt z krwią. Ich prawidłowe stosowanie jest bardzo ważne dla bezpieczeństwa osób udzielających pierwszej pomocy.

Najczęściej stosowanym środkiem ochrony osobistej podczas udzielania pierwszej pomocy są rękawiczki ochronne. Znajdują się w każdej apteczce i skutecznie chronią przed bezpośrednim kontaktem z krwią oraz innymi płynami ustrojowymi i zabrudzeniami. Najbardziej popularne są rękawiczki lateksowe – cienkie i elastyczne, dzięki czemu łatwo dopasowują się do ręki. Mogą jednak powodować reakcje alergiczne u osób uczulonych na lateks.

Alternatywą są rękawiczki nitrylowe lub winylowe – mniej elastyczne od lateksowych, ale mocniejsze i odporne na przebicie, dzięki czemu gwarantują dobrą ochronę. Zapewniają bezpieczeństwo, a także komfort psychiczny osobie udzielającej pomocy, by nie miała oporów przed dotknięciem poszkodowanego.

Aby rękawiczki skutecznie chroniły prze zakażeniem, ważne jest ich prawidłowe zakładanie i zdejmowanie. Konieczna jest dezynfekcja rąk, aby ograniczyć ryzyko zakażeń do minimum. Należy je stosować wyłącznie na dłonie czyste i suche. Po zakończeniu czynności ratowniczych rękawiczki należy zdjąć w taki sposób, by zminimalizować ryzyko kontaktu z ich zewnętrzną powierzchnią. Dlatego zdejmuj je, odwracając jednocześnie na drugą stronę.

Maseczka twarzowa

Ochrona osobista w pierwszej pomocy może polegać również na osłanianiu własnej twarzy, szczególnie w sytuacjach, gdzie istnieje ryzyko kontaktu z krwią lub innymi płynami ustrojowymi. Najczęściej stosowana w takich sytuacjach bariera ochronna to maski chirurgiczne, które chronią przed kroplami krwi. Maski tego rodzaju mogą jednak nie zapewniać pełnej ochrony przed aerozolami.

W przypadku osób udzielających pierwszej pomocy najlepiej stosować maski typu FFP2 (N95) filtrujące co najmniej 94 proc. cząsteczek o wielkości do 0,6 μm lub maski FFP3 zapewniające 99 proc. skuteczność. Maseczki tego typu gwarantują obustronną ochronę, czyli chronią właściciela przed wdychaniem potencjalnie skażonego powietrza oraz blokują rozpylanie cząsteczek śliny.

W połączeniu z maskami warto stosować plastikowe przyłbice zapewniające dodatkowe zabezpieczenie oczu i górnej części twarzy przed krwią. Używając masek i przyłbic, należy pamiętać, by zakładać je możliwie na czystą twarz. Po zakończeniu działań powinny być ostrożnie zdjęte tak, by unikać kontaktu z ich zewnętrzną powierzchnią. Podobnie jak w rękawiczki, także maski powinny być utylizowane w pojemnikach na odpady medyczne.

W skład standardowego wyposażenia apteczek pierwszej pomocy nie wchodzą fartuchy, ale warto się w nie zaopatrzyć, chcąc ściśle przestrzegać zasad higieny w pierwszej pomocy. Fartuchy jednorazowe osłaniają skórę i ubranie przed zanieczyszczeniem. Przed włączeniem ich do wyposażenia apteczki trzeba upewnić się, że wybrany model jest dobrze dopasowany.

Procedury BHP

Bezpieczne udzielanie pierwszej pomocy wymaga odpowiednich umiejętności. Dlatego zajęcia na temat ryzyka zakażeń oraz konieczności stosowania środków ochrony indywidualnej stanowią ważny element szkoleń, takich jak kursy kwalifikowanej pierwszej pomocy czy kursy pierwszej pomocy – przeznaczone dla osób indywidualnych oraz przedsiębiorstw.

Wiedza z tego zakresu powinna być przekazywana również w ramach szkoleń BHP w zakładach pracy.